Dr Magdalena Zdrowowicz-Żamojć, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki, prowadzi badania w obszarze chemii radiacyjnej i radiobiologii

Radioterapia to metoda leczenia za pomocą promieniowania jonizującego, która ściśle łączy się z onkologią kliniczną. Obok chemioterapii i chirurgii onkologicznej, jest obecnie jedną z najskuteczniejszych technik walki z nowotworami. Jej wadą jest jednak fakt, że promieniowanie jonizujące niszczy nie tylko komórki nowotworowe, lecz także zdrową tkankę¹. Badania polskiej naukowczyni dr Magdaleny Zdrowowicz-Żamojć, stypendystki programu L’Oréal-UNESCO dla Kobiet i Nauki, mogą znacząco wpłynąć na proces leczenia za pomocą radioterapii, aby był on skuteczniejszy i bezpieczniejszy dla człowieka.

Radioterapia we współczesnej onkologii

We współczesnej onkologii stosuje się dwa rodzaje radioterapii: frakcyjną, w której dawkę promieniowania dzieli się na mniejsze części oraz celowaną, kiedy pasmo promieniowania kierowane jest dokładnie na chore tkanki. Dzięki tym metodom, znacząco udało się zmniejszyć skutki uboczne promieniowania jonizującego, nadal jednak nie udało się ich wyeliminować całkowicie². Dodatkowo, istnieje problem radioterapii z tzw. hipoksją, czyli niedotlenieniem guzów nowotworowych. Tlen jest niezbędny, ponieważ wzmacnia uszkodzenia DNA spowodowane promieniowaniem. Co więcej, promieniowanie jonizujące niszczy komórki zdrowe nawet trzy razy szybciej niż komórki nowotworowe – i to głównie z powodu niedoboru tlenu³.

To właśnie nad zwiększeniem bezpieczeństwa pacjentów onkologicznych, u których stosuje się radioterapię, a jednocześnie nad zwiększeniem skuteczności tej metody, pracuje zespół badawczy dr Magdaleny Zdrowowicz-Żamojć, naukowczyni z Uniwersytetu Gdańskiego.

Prace polskiej badaczki dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa radioterapii

Dr Magdalena Zdrowowicz-Żamojć prowadzi badania w obszarze chemii radiacyjnej i radiobiologii. Naukowczyni w swojej pracy dowodzi, że radioterapia powinna być skojarzona z użyciem radiosensybilizatorów, tj. związków chemicznych, które uwrażliwiają komórki nowotworowe na działanie promieniowania jonizującego. W centrum zainteresowań badaczki znalazły się więc modyfikowane nukleozydy które wykazują te cechy. Nukleozydy są organicznymi związkami chemicznymi, szczególnie istotnymi w procesach regeneracji komórkowej – w ogóle. Najważniejszymi elementami pracy badawczej dr Magdaleny Zdrowowicz-Żamojć jest analiza zmian, jakie zachodzą w skomplikowanych procesach na poziomie DNA cząsteczki, a następnie weryfikacja ich aktywności na poziomie komórkowym.

Moim marzeniem jest uczynienie radioterapii metodą leczenia bardziej skuteczną i bezpieczną dla pacjentów onkologicznych. Wierzę, że będzie to możliwe dzięki badaniom, na których się skupiam. W pracy naukowej podążam za swoją intuicją. Zdolność do wykonywania wielu zadań równocześnie, dobra organizacja pracy oraz konsekwentne dążenie do wyznaczonych celów – to mój przepis na sukces – mówi dr Magdalena Zdrowowicz-Żamojć, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.

Zespół badawczy dr Zdrowowicz-Żamojć opracowuje różne modele związków chemicznych, które są potencjalnymi radiouczulaczami. Następnie przechodzą one testy komputerowe, a później naukowcy skupiają się na syntezie i badaniach eksperymentalnych zarówno na poziomie molekularnym, jak i komórkowym. Badacze analizują, w jaki sposób związki te powodują zniszczenie komórek nowotworowych, w rezultacie poddania ich promieniowaniu. Dr Magdalena Zdrowowicz-Żamojć zaproponowała autorską koncepcję polegającą na odkryciu związku, który nie tylko powoduje uszkodzenia DNA, lecz także blokuje proces naprawy tego uszkodzonego DNA. Kilka zastosowań opracowanych przez grupę naukowców kierowanych przez dr Zdrowowicz-Żamojć otrzymało już oficjalne patenty⁴.

Na co dzień realizuję się w wielu rolach życiowych, ale – od kiedy pamiętam – chciałam być naukowczynią. Zawsze interesowało mnie pogranicze chemii i biologii. Złożoność układów biologicznych jest wyjątkowa, a zarazem niedostępna dla chemii. Z drugiej strony to techniki chemiczne dają ogromne możliwości badawczei pozwalają na poznanie mechanizmu zjawisk na poziomie molekularnym, a także umożliwiają projektowanie i syntezę nowych związków o aktywności biologicznej – dodaje dr Magdalena Zdrowowicz-Żamojć, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.

1. Ekspertka: radioterapia może być bezpieczniejsza | Nauka w Polsce, dostęp 26.04.2024 r. ↩︎
2. Bezpieczniejsza i skuteczniejsza radioterapia – Onkologia – Termedia, dostęp 26.04.2024 r. ↩︎
3. Ekspertka: radioterapia może być bezpieczniejsza | Nauka w Polsce, dostęp 26.04.2024 r. ↩︎
4. Bezpieczniejsza i skuteczniejsza radioterapia – Onkologia – Termedia, dostęp 26.04.2024 r. ↩︎