Kobiety w Polsce są lepiej wykształcone niż mężczyźni, częściej studiują, rzadziej natomiast od mężczyzn zostają naukowcami. Ponad 17% Polaków twierdzi, że to właśnie kobiety mają wrodzone kompetencje do osiągnięcia naukowego sukcesu – wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie L’Oréal Polska w ramach programu Dla Kobiet i Nauki.

Według niedawno przeprowadzonego badania 17% Polaków uważa, iż to kobiety wykazują naturalne predyspozycje, aby zostać naukowcami. Jest to prawie dwukrotny wzrost w porównaniu do analogicznego badania przeprowadzonego 4 lata temu[1]. W najnowszym badaniu, ok. 20% ankietowanych typuje mężczyzn do wykonywania zawodu naukowca. W 2016 roku ten wynik był o 5 punktów procentowych wyższy.

Respondentów zapytano także o najczęstszą przyczynę niezajmowania przez kobiety wysokich stanowisk w dziedzinie nauki. Według niemal 22% badanych, główną przyczyną jest brak możliwości pogodzenia kariery z życiem rodzinnym. W tym samym pytaniu zadanym w 2015 r. ta odpowiedź znalazła się na ostatnim miejscu (0,9%), a na pierwszym wówczas wskazywano odpowiedź, że kobiety nie są wspierane w swoich działaniach przez władze instytucji, w których pracują.

Polacy wciąż stereotypowo myślą o naukowcach i naukowczyniach

Większość Polaków (61%) ma świadomość braku różnorodności w zespołach badawczych i naukowych. W badaniu wskazali, że w ich składzie jest mniej niż 40% kobiet. Na pytanie o odsetek pań na wyższych stanowiskach w dziedzinie nauki, ponad połowa społeczeństwa (58% uważa, że jest ich więcej niż w rzeczywistości – 20% vs 11%. Aż 61% respondentów zawyżyło również odsetek kobiet, które otrzymały naukową Nagrodę Nobla, twierdząc, że w gronie laureatów tego prestiżowego wyróżnienia jest ponad 10% kobiet, podczas gdy w rzeczywistości tylko 3% znalazło się wśród laureatów. Obecnie w ich gronie są dwie laureatki globalnej nagrody L’Oréal For Women in Science: Ada Yonath i Elizabeth Blackburn.

W Polsce kobiety w porównaniu z mężczyznami częściej podejmują studia wyższe (w roku akademickim 2018/19 stanowiły one 58% studiujących[2]). Jednak na kontynuację kariery naukowej i rozwijanie kolejnych jej szczebli decyduje się ich znacznie mniej (w naukach ścisłych kobiety zajmują zaledwie 10% najwyższych stanowisk akademickich). Dlatego tak istotne jest wsparcie dla kobiet, które chcą rozwijać karierę w strukturach instytucji naukowych i badawczych.

– Obecne zmiany w społeczeństwie prowadzą do zrównoważonego udziału mężczyzn i kobiet w wychowywaniu, opiece, utrzymaniu dzieci i obowiązkach domowych. Dzięki temu kobiety zyskują porównywalne do mężczyzn prawa do spełniania swoich zainteresowań i ambicji w nauce. Powoli zmienia się percepcja roli kobiet w nauce, chociaż nadal ciężko o pełną akceptację tych dążeń w społeczeństwie. Kobiety wciąż potrzebują i zasługują na wsparcie, aby równość praw obu płci stała się rzeczywistością – zauważa profesor Katarzyna Turnau, Dziekan Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych Polskiej Akademii Nauk.

Zawód nadal ma płeć

Wyniki badania potwierdzają, że Polacy w dalszym ciągu stereotypowo podchodzą do roli kobiet w zależności od dziedziny nauki. Przypisuje się im takie zawody, jak: farmaceuta, biolog, lekarz, technik laboratoryjny czy chemik. Z kolei mężczyzn utożsamia się z fizykiem, matematykiem, inżynierem, astronomem czy pracownikiem IT. Takie postrzeganie może zmienić nowa inicjatywa programu stypendialnego For Women in Science. W tym roku po raz pierwszy w historii globalna Nagroda L’Oréal-UNESCO For Women in Science Awards została przyznana kobietom w dwóch nowych dyscyplinach: matematyce i technologii informatycznej. Jest to szczególnie symboliczne, biorąc pod uwagę fakt, że od czasu stworzenia trzech najbardziej prestiżowych międzynarodowych nagród z zakresu matematyki (Fields, Wolf i Abel), wśród 141 laureatów jest tylko jedna kobieta.

– Obecność kobiet w sferze publicznej, politycznej i ekonomicznej znacznie wzrosła w ciągu ostatnich lat, jednak w nauce dzieje się to wolniej. W 1998 r. L’Oréal we współpracy z jedną z największych międzynarodowych instytucji na świecie, UNESCO utworzył program For Women in Science. Naszą wspólną ambicją było zapewnienie kobietom miejsca, na które zasługują w nauce. Badania, które przeprowadziliśmy w Polsce pokazują, że zmienia się postrzeganie roli kobiet w nauce w ocenie społeczeństwa. Dziś, coraz częściej obserwujemy wspaniałe kariery kobiet naukowców, a dzięki naszym wspólnym działaniom możemy sprawić, że pozytywne zmiany będą jeszcze szybsze – podkreśla Niels Westerbye Juhl, Prezes Zarządu L’Oréal Polska i Kraje Bałtyckie.

Wsparcie dla młodych badaczek w Polsce trwa nieprzerwalnie od dwudziestu lat

Program L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki prowadzony od 2001 roku ma za zadanie promować osiągnięcia naukowe utalentowanych badaczek, zachęcać je do kontynuacji prac badawczych, zmierzających do rozwoju nauki oraz udzielanie wsparcia finansowego.

– Istniejący w Polsce od 20 lat program L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki zyskał wysoką renomę w środowisku naukowym, o czym świadczy nie tylko duża liczba zgłoszeń, ale także wzrastający z roku na rok poziom przesyłanych przez kandydatki aplikacji. Większość nagrodzonych w 2019 roku prac naukowych może przyczynić się do rozwiązania globalnych problemów związanych z podnoszeniem możliwości leczenia chorób i zapobiegania rozprzestrzeniania się czynników je wywołujących. Nasze stypendystki reprezentują różne dziedziny i dyscypliny naukowe: od badań z zakresu medycyny poprzez nauki biologiczne, ale doceniliśmy także badaczkę pracującą nad zagadnieniami z zakresu fizyki i astronomii – podsumowała ubiegłoroczne zgłoszenia do konkursu prof. dr hab. Ewa Łojkowska, przewodnicząca Jury programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.

Metodologia badania
Badanie zrealizowane zostało przez SW Research metodą wywiadów on-line (CAWI) na zlecenie L’Oréal Polska w dniach 24-25 września 2019 r. na reprezentatywnej próbie 811 Polaków powyżej 18 lat. Część wyników porównano z danymi uzyskanymi w badaniu przeprowadzonym 15-20 grudnia 2015 r., zrealizowanym również przez SW Research na zlecenie L’Oréal Polska. Badanie sprzed 4 lat objęło osoby powyżej 18 roku życia, łącznie zebrano 1012 wywiadów. Rozszerzone wyniki badania z 2015 r. przedstawiono w raporcie „Piękne umysły – rola kobiet w świecie nauki”.


[1] http://lorealdlakobietinauki.pl/wp-content/uploads/2016/05/16-04-26_Raport_Piekne_umysly-rola_kobiet_w_swiecie_nauki.pdf
 
[2] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkolnictwo-wyzsze-w-roku-akademickim-20182019-wyniki-wstepne,8,6.html